Jeżeli wybrałeś formę opodatkowania na zasadach ogólnych (czyli skala podatkowa) lub podatek liniowy, składkę zdrowotną będziesz opłacał od wysokości osiągniętego dochodu. W przypadku zasad ogólnych jej wysokość wynosi 9% dochodu, a w przypadku podatku liniowego 4,9%.
Jej wysokość ustalasz w oparciu o dochód, ale nie z poprzedniego miesiąca, lecz z jeszcze wcześniejszego. Oznacza to, że dochód za styczeń będzie podstawą do obliczenia składki zdrowotnej za luty, którą zapłacisz w marcu.
Dlatego też w przypadku tych form opodatkowania rok składkowy trwa od lutego danego roku do końca stycznia roku następnego.
Przykład
Pan Adam w styczniu rozpoczął działalność gospodarczą. Osiągnął w tym miesiącu dochód w wysokości 12 000 zł. W lutym zapłaci pierwszą swoją składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak z uwagi, że rozpoczął działalność w styczniu podstawą wymiaru składki będzie dochód za grudzień zeszłego roku – a tego nie osiągnął. W konsekwencji w lutym zapłaci składkę minimalną, tak jakby nie osiągnął żadnego dochodu.
Warto również przypomnieć, że w przypadku podatku liniowego część składki zdrowotnej może pomniejszać podstawę opodatkowania – czyli możesz ją odliczyć od dochodu (do odpowiedniego limitu).
Nieco odmiennie jest w przypadku, gdy wybrałeś ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Wysokość składki zdrowotnej jest ustalana w oparciu o wartość twoich przychodów (a nie dochodów), ale nie stanowi ona ich procentu, lecz jest ustalona w trzech przedziałach i w 2024 roku wynosi:
Wysokość składki zdrowotnej obniża również podstawę do obliczenia ryczałtu.
W tym przypadku rokiem składkowym jest rok kalendarzowy.
Jak widzisz, zmiana formy opodatkowania powoduje, że zmieniasz albo stawkę, którą masz zastosować, uzyskujesz lub tracisz możliwość jej odliczenia. Dodatkowo zmienić się może okres zaliczany do roku składkowego.
Rozpatrzymy zatem trzy przypadki zmiany formy opodatkowania:
W przypadku gdy zmieniasz zasady ogólne lub podatek liniowy na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, zmianie ulega okres składkowy.
Składkę za styczeń musisz zapłacić już w oparciu o zasady obowiązujące na ryczałcie. W takim przypadku, w lutym, wpłacasz składkę zdrowotną zgodnie z ustalonym progiem przychodów.
Zastanawiasz się co zatem ze składką za styczeń, obliczaną w oparciu o dochód za grudzień? Niedopłatę tę będziesz musiał uzupełnić w związku ze złożeniem rocznej deklaracji rozliczeniowej, czyli do 20 maja.
Przykład
Pani Anna wybrała opodatkowanie na zasadach ogólnych w 2023 roku. W grudniu 2023 roku osiągnęła dochód 10 000 zł. Od stycznia wybrała opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W takim przypadku w styczniu musi zapłacić składkę w oparciu o zasady obowiązujące w ryczałcie. To nie oznacza, że dochód, który osiągnęła w grudniu nie wpłynie na jej rozliczenie rocznej składki. Ujęcie tego dochodu nastąpi w deklaracji rocznej, a zatem będzie musiała dopłacić składkę do 20 maja.
W przypadku zmiany z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na zasady ogólne lub podatek liniowy powstanie konieczność złożenia dwóch deklaracji. Wnika to z różnych okresów składkowych.
Jak zapewne pamiętasz, w przypadku ryczałtu, okres składkowy pokrywa się z kalendarzowym. Tzn. składkę za grudzień wpłacasz do 20 stycznia na podstawie wartości odpowiadającej osiągniętemu w poprzednim roku przychodowi.
Następnie zmieniasz formę opodatkowania i podstawą do obliczania składki za styczeń jest dochód z grudnia, gdyż rok składkowy jest przesunięty i trwa od lutego do stycznia następnego roku. To zaś oznacza, że składka za styczeń jest przynależna do poprzedniego roku składkowego. A ponieważ nie osiągnąłeś w grudniu dochodów (byłeś na ryczałcie i opodatkowałeś przychód), to za grudzień masz tzw. „zerowy” dochód. Tym samym za styczeń wpłacasz składkę minimalną.
Taki sposób rozliczenia określany jest jako „jednomiesięczny rok składkowy”. Masz obowiązek złożyć osobne rozliczenie tego okresu.
Podobnie, jak to ma miejsce w przypadku przejścia z ryczałtu na zasady ogólne (czy podatek liniowy), tak też w przypadku przejścia z zasad ogólnych na podatek liniowy (i odwrotnie) powstanie u Ciebie „jednomiesięczny rok składkowy”. Również masz obowiązek złożyć za nie osobne rozliczenie.
