Ile wynoszą odsetki od zaległości podatkowych i jak je zapłacić?

Zaległość podatkowa to nic innego jak brak terminowej zapłaty należnego fiskusowi podatku. Bez względu na to, jaki jest to podatek, przewidziane są w takiej sytuacji odsetki za zwłokę, które są naliczane już od następnego dnia po upływie terminu płatności. Warto nadmienić, że istnieje sytuacja, w której odsetki za zwłokę nie są naliczane. Ma to miejsce wtedy, gdy wysokość odsetek nie przekracza trzykrotności wartości opłaty, jaką pobiera operator pocztowy (wyznaczony w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopad 2012 r – Prawo pocztowe.) za przesyłkę listowną poleconą.

Przy czym warto zaznaczyć, że zobowiązania podatkowe po upływie 5 lat (licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku) podlegają przedawnieniu. Ma to jednak miejsce tylko wtedy, gdy w ciągu tych 5 lat nie nastąpiło przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia. Takie przerwanie ma miejsce wtedy, gdy przykładowo w okresie 5 lat zostały podjęte działania ze strony organów podatkowych, takie jak np. wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Pamiętaj o tym, że niezapłacenie należnego podatku wiąże się również z odpowiedzialnością karnoskarbową. W zależności od wysokości zaległości podatkowej, może być to wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. O wykroczeniu mówimy wtedy, gdy niezapłacony podatek nie przekracza kwoty pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia owego wykroczenia. Powyżej tej kwoty mówimy już o przestępstwie skarbowym, gdzie do czynienia mamy już nie tylko z karą grzywny, ale także z karą ograniczenia lub pozbawienia wolności.

Wyliczenie odsetek za zwłokę nie może odbyć się bez znajomości aktualnej wysokości stóp procentowych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ podstawowa stawka odsetek podatkowych wynosi 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, która jest ustalana zgodnie z przepisami Narodowego Banku Polskiego, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Informacje na temat wysokości stopy oprocentowania kredytu lombardowego w 2023 roku znaleźć można na stronie Narodowego Banku Polskiego.

Wszystkie te dane należy najpierw pomnożyć, a następnie podzielić przez 365 dni

Przykładowo, podatnik spóźnił się 18 dni z uregulowaniem podatku w wysokości 7 000 zł. Przyjmując, że aktualna wysokość odsetek ustawowych wynosi 16,50%, odsetki podatkowe będą wynosić 56,96 zł. Przy czym co do kwot podatku stosuje się zaokrąglenia, gdzie powyżej 50 gr zaokrągla się wzwyż, a końcówki poniżej 50 gr pomija się, to płatnik musi zapłacić odsetki w wysokości 57 zł.

Wszystkie wyliczenia można oczywiście wykonać samodzielnie, ale nie trzeba tego robić. Istnieją bowiem specjalne narzędzia – kalkulatory, które w szybki sposób pozwalają na ustalenie wysokości odsetek podatkowych. Polecany i wiarygodny jest Kalkulator odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz opłaty prolongacyjnej znajdujący się na stronie rządowej.

Pozwala wyliczyć zarówno wysokość odsetek od zaległości podatkowych, jak i opłatę prolongacyjną. Wystarczy zaznaczyć, co chcemy obliczyć – odsetki czy opłatę oraz uzupełnić takie informacje jak kwota należnego podatku, termin płatności zobowiązania i termin jego uregulowania.

Bardzo często podatnicy mają wątpliwości nie tylko co do tego, jak policzyć odsetki od zaległości podatkowych, ale także jak zapłacić odsetki podatkowe. Nie jest to jednak skomplikowane. Wpłaty kwoty podatku powiększonej o należne odsetki z tytułu zwłoki dokonujesz na to samo konto, na które płacisz swoje zobowiązania podatkowe.

Od 1 stycznia 2020 roku – wpłat podatków i odsetek podatkowych dokonuje się na indywidualny mikrorachunek podatkowy, który można wygenerować za pomocą generatora mikrorachunku podatkowego dostępnego na stronie podatki.gov.pl. Osoby prywatne generują mikrorachunek po numerze PESEL, natomiast firmy po numerze NIP. W tytule przelewu należy podać informacje dotyczące przedmiotu zapłaty (podatek i odsetki) okres rozliczeniowy, a także symbol zeznania podatkowego (np. PIT – podatek dochodowy, PPL – podatek liniowy, CIT – podatek dochodowy od osób prawnych, PPE – zryczałtowany podatek dochodowy, VAT – podatek od towarów i usług).

Co dokładnie oznacza obniżenie odsetek podatkowych i kiedy można zapłacić obniżone odsetki podatkowe? Tego typu rozwiązanie zostało przewidziane w sytuacji, kiedy podatnik w ciągu pół roku od upływu terminu płatności podatku dokona autokorekty zeznania podatkowego czy deklaracji podatkowej (zob. również wpis Czynny żal). Dokładne zasady uzyskania obniżonych stawek odsetek podatkowych reguluje art. 56a Ordynacji podatkowej.

A ile wynosi obniżenie odsetek podatkowych? W przypadku spełnienia wszystkich wymogów można liczyć na obniżkę w wysokości 50 procent stawki podstawowej.

Warto wspomnieć także o tym, że odsetki podatkowe mogą być również podwyższone o 150 procent. Takie podwyższone stawki odsetek za zaległości podatkowe stosuje się w przypadku podatku VAT i akcyzy. W ogólnym ujęciu dzieje się tak w sytuacjach, gdy wszelkie nieprawidłowości odnośnie uregulowania należnego podatku zostały wykryte na drodze kontroli organów skarbowych / celno-skarbowych lub zostały zgłoszone w postaci korekty deklaracji dokonanej przez podatnika po doręczeniu informacji o wszczęciu takiej kontroli. Przy czym w grę wchodzą tutaj takie zjawiska jak zaniżenie zobowiązania podatkowego albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.

W sytuacji, gdy nie jesteś w stanie uregulować jednorazowo odsetek podatkowych, ustawodawca przewidział dodatkowe wyjście. Jest nim możliwość rozłożenia na raty należności podatkowych. W tym celu należy złożyć wniosek o rozłożenie płatności na raty do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania urzędu skarbowego lub urzędu skarbowego właściwego dla siedziby podmiotu – jeśli prowadzisz firmę.

Wniosek o rozłożenie na raty podatku, zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek można złożyć w siedzibie urzędu, pocztowo lub online – np. poprzez profil zaufany. We wniosku koniecznie należy wskazać okoliczności, które będą uzasadniały Twoją prośbę. Rozłożenie na raty należności podatkowych oraz odsetek za zwłokę ma niestety formę uznaniową i fiskus może jej odmówić. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby odwołać się od negatywnej decyzji urzędu (masz na to 14 dni od otrzymania decyzji). Możesz także ponownie złożyć wniosek, tym razem z bardziej przemyślanym i przekonującym uzasadnieniem.

Jeśli urząd skarbowy pozytywnie rozważy Twoją prośbę o rozłożenie płatności na raty, to musisz liczyć się z dodatkowymi kosztami w postaci opłaty prolongacyjnej, która wynosi 50 procent stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.

W określonych sytuacjach istnieje możliwość skorzystania z jeszcze innej preferencji, którą jest umorzenie zaległości podatkowej. Jest to ulga, która może mieć formę umorzenia całości lub części zaległości i odsetek za zwłokę. Takie umorzenie obejmuje wszystkie zobowiązania podatkowe – w tym VAT, PIT i CIT, a żeby je uzyskać należy złożyć w urzędzie skarbowym stosowny wniosek. W sytuacji pomyślnej decyzji w zakresie całkowitego umorzenia zaległości podatkowych, odsetki od zaległości również zostaną umorzone. Ulga ta, podobnie jak rozłożenie podatku i odsetek na raty, także ma charakter uznaniowy, dlatego każdy wniosek o umorzenie zaległości podatkowych jest rozpatrywany przez fiskusa indywidualnie.

Pamiętaj o tym, że odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych naliczane są nie tylko wtedy, gdy nie zapłacisz w terminie należności podatkowych. Są one także naliczane w sytuacji, gdy kwota należnego podatku została zaniżona (niedopłata podatku) lub kiedy wystąpiono o nadpłatę / zwrot podatku w zawyżonej wysokości!