Со to jest samozatrudnienie?

Samozatrudnienie to podjęcie działalności gospodarczej na własny rachunek i na własną odpowiedzialność.

Dlatego samozatrudnienie w Polsce opiera się na rejestracji w ewidencji działalności gospodarczej. Może to wykonać każda osoba fizyczna powyżej 18. roku życia oraz obywatel Unii Europejskiej.

Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej umożliwia współpracę z innymi firmami, a realizację zleceń dla jednego lub kilku kontrahentów.

Samozatrudniony musi samodzielnie opłacać składki ZUS i inne opłaty, takie jak podatek dochodowy i podatek od towarów i usług. Nie można też zapomnieć o prowadzeniu księgowości.

Te opłaty obniżają jednak realny dochód. Indywidualny przedsiębiorca może jednak liczyć na pewne ulgi, na przykład, Mały ZUS – w ciągu pierwszych 2 lat prowadzenia działalności gospodarczej ZUS odprowadzany jest bowiem na preferencyjnych warunkach. Oprócz tego można odliczyć VAT przy zakupie towarów i usług.

Samozatrudniony może wybrać dowolną formę opodatkowania. Dostępne sposoby to:

• opodatkowanie na zasadach ogólnych (w oparciu o księgę przychodów i rozchodów), czyli skala podatkowa 17 proc. (od dochodów osiągających do 120 000 zł rocznie) lub 32 proc. (od dochodów osiągających powyżej 120 000 zł rocznie);
• podatek liniowy (także w oparciu o księgę przychodów i rozchodów);
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Przejście na samozatrudnienie

Według danych portalu Jooble na koniec maju 2022 zapytanie „B2B” ma ponad 10 000 wyników, czyli opublikowanych ofert pracy, w tym oferty pracy dla księgowych, programistów i innych. Ta forma współpracy pozwala pracownikom otrzymywać wyższe wynagrodzenie, a pracodawcy nie ponoszą tak dużych kosztów, jak w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę.

Przechodząc na samozatrudnienie, trzeba pamiętać, że konstrukcja i zasady współpracy ze zleceniodawcami nie mogą być podobnymi do umów o pracę. Inaczej Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) może zalecić zawarcie umowy o pracę, a ZUS może zażądać opłacania zaległych składek. Jednak pracownik jest w tej sytuacji bezpieczny, dlatego że skutki (kary, zaległości ZUS) ponosi pracodawca.

Trzeba wziąć pod uwagę, że z preferencyjnych składek ZUS, czy z tak zwanego Małego ZUS można skorzystać, jeśli samozatrudniony nie wykonuje dla byłego pracodawcy usług, jakie wykonywał na etacie w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym.

Przejście na samozatrudnienie powoduje utratę przywilejów pracowniczych, które dostępne są w przypadku umowy o pracę, chodzi o naliczanie stażu pracy, czy prawie do ochrony przedemerytalnej. Nie można liczyć na płatny urlop wypoczynkowy, okolicznościowy czy urlopu na żądanie oraz na zwolnienie chorobowe.

Z tego powodu, że wysokość odprowadzonych składek może być o wiele niższa, niż w sytuacji zatrudnienia na umowę o pracę, samozatrudniony powinny być świadomy możliwości otrzymania w przyszłości niewielkiej emerytury.

Jakie są plusy i minusy samozatrudnienia?

Główne zalety samozatrudnienia są to:

• Większa swoboda i elastyczność – samozatrudniony może sam decydować, gdzie i kiedy wykonać pracę, ma możliwość realizacji własnych pomysłów.
• Możliwość współpracy z kilkoma firmami jednocześnie – nie zależy od jednego pracodawcy, może decydować o tym, z którymi firmami oraz w jakim zakresie współpracować.
• Szansa na wyższe dochody – nie ma wynagrodzenia stałego, wysokość zarobku zależy bardziej od ilości i jakości zlecanych zadań.
• Niskie podatki – możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów, czyli wydatków powiązanych z prowadzoną działalnością oraz odliczania podatku VAT.

Podstawowe wady pracy na samozatrudnieniu są to:

• Ponoszenie dodatkowych kosztów – samodzielna opłata składek ZUS i podatków z zachowaniem terminów, prowadzenie księgowości.
• Konieczność samodzielnego załatwiania formalności, szereg dotąd nieznanych obowiązków.
• Większa odpowiedzialność i ryzyko – samozatrudniony odpowiada za działalność całym swoim majątkiem.
• Nie chodzi o prawach wynikających z kodeksu pracy – nie ma urlopu wypoczynkowego, płatnego zwolnienia chorobowego, a również innych przywilejów.
• Większe trudności przy wnioskowaniu o kredyt – często banki mają odrębne zasady kredytowania dla osób, które czerpią dochody jako przedsiębiorcy.

Podsumowanie

Samozatrudnienie to jest dobre rozwiązanie dla ceniących niezależność i swobodę działania. Razem z tym mając zamiar przejść na tę formę zatrudnienia, trzeba pamiętać, że wiąże się to z większą odpowiedzialnością.